ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ
ELEKTRİK – ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ ALANI
AMAÇ
Bu faaliyet ile Elektrik- Elektronik alanı altında yer alan meslekleri tanıyabileceksiniz
A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ
Elektrik-Elektronik alanı bugün diğer tüm alanları geliştiren, temel ve üretken bir sanayiye dönüşmüş durumdadır.
Alan, bugün kendi tasarım ve teknolojilerini geliştirecek güce ulaşmıştır.Elektrik-Elektronik alanı birçok alanı etkilerken, ekonomiye kendi üretimi, ihracatı ve istihdamıyla yaptığı birinci derece katkının yanında, diğer sektörlere olan etkileriyle ikinci derece katkılarda da bulunmaktadır. Bu alanındaki teknoloji değişimleri ve kalite artışlarının, sektör ürünlerini girdi olarak kullanan birçok alanda kalitenin artmasına olumlu etkide bulunacağı anlamına gelmektedir.
Bu alan, ürün ve teknoloji ömürlerinin giderek kısaldığı, hızlı değişen, dinamik bir alandır. Alanın bu özellikleri AR-GE araştırmalarının ve nitelikli personel istihdamının önemini artırmaktadır.
Elektrik-Elektronik sektörü Türkiye'de montaj sektörü olarak başlamış, daha sonra özellikle 1990'lardan itibaren hızlı bir şekilde gelişerek 2002 yılında 3,5 milyar dolar ihracat gelirine ulaşmıştır. Orta ve büyük ölçekli firmalar olarak özellikle Marmara ve Ege bölgesine yayılan bu sektör Türkiye'de, teknik ve yapısal açıdan 6 alt sektörden oluşmaktadır. Bu alt sektörler ve içerdikleri alanlar, bileşenler, tüketim cihazları, telekomünikasyon, profesyonel endüstri cihazları, askerî elektronik cihazlar ve bilgisayar alt sektörüdür. Elektronik ürünler ticareti, çok uluslu şirketler tarafından yönlendirilen ağların geniş bir coğrafyaya dağılımına dayanmaktadır. Genellikle ABD, AB ülkeleri ve Japonya'nın oluşturduğu çok uluslu şirketler, kendi ülkelerindeki yüksek üretim maliyetlerinden (pahalı iş-gücü ve yüksek vergi oranları) dolayı üretim merkezlerini, ucuz iş-gücü ve düşük vergi veya vergi muafiyeti sağlayan Doğu Asya ülkelerine kaydırmışlardır. Bundan dolayı, gelişmekte olan Doğu Asya ülkelerinin (Çin, Tayvan, Singapur, Malezya, Filipinler, Tayland ve Endonezya) ihracatları içerisinde elektronik sektörünün büyük payı vardır.
B. ALANIN KAPSADIĞI MESLEKLER
• Elektrik Tesisat ve Pano Montörlüğü
• Endüstriyel Bakım Onarım
• Yüksek Gerilim Sistemleri
ELEKTRİK TESİSAT VE PANO MONTÖRÜ
Video için Tıklayınız...Tanımı
Elektrik-Elektronik alanında; bina içi ve dışı elektrik tesisatının ve tüm elektrik panolarının kurulumu ile ilgili işleri kendi başına belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
• İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili önlemleri almak.
• İş organizasyonu yapmak.
• Elektrik boru ve kasalarını yerleştirmek.
• Sıva altı elektrik tesisatını döşemek.
• Sıva üstü elektrik tesisatını döşemek.
• Hazır bir otomatik kumanda sisteminin tesisata bağlantısını yapmak.
• Tesisatı kontrol etmek ve onarmak.
• Meslekî gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmek.
• Ev, ticarî kuruluş, fabrika, atölye ve benzeri yerlerde bulunan elektrik tesisatını, ek ve yeni tesisler için, elektrikli ekipmanları, proje, şema ve standartlara uygun olarak kurarak, işletmeye hazır hâle getirmek;
• Elektrik sistem ve teçhizatının kontrol bakım ve onarımına yardımcı olmak.
• Pano malzeme montajı yapmak.
• Bara işlemek.
• Teçhizata etiketleme/ kodlama yapmak.
• Kablo montajı yapmak.
• Pano testini yapmak.
• Tesiste/sahada pano montajı yapmak.
ENDÜSTRİYEL BAKIM ONARIM ELEMANI
Tanımı
Elektrik Elektronik alanında, fabrika, atölye vb. işletmelerdeki sistemlerin bakım ve onarımı ile ilgili işleri, kendi başına belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
• Arıza tespiti yapmak.
• Elektrikli makine ve teçhizatın arızalarını gidermek.
• Koruyucu/emniyet tesisatının bakım ve onarımını yapmak.
• Dâhilî ve haricî tesisatın bakım ve onarımını yapmak.
• Makine, ekipman ve tesisat kurmak.
• Makine ve teçhizatın periyodik/koruyucu bakımını yapmak.
• Elektronik sistemlerin arızasını tespit etmek.
• Elektronik sistemlerin arızalarını gidermek.
• Elektronik sistemlerin periyodik bakımını yapmak.
• Elektronik cihazların ayarını yapmak.
• Baskı devre hazırlamak.
• Elektronik sistemi devreye almak için hazırlık yapmak.
YÜKSEK GERİLİM SİSTEMLERİ TEKNİK ELAMANI
Tanımı
Elektrik-Elektronik alanında yüksek gerilim tesislerinin, iletim, dağıtım ve koruma sistemlerinin kurulumu bakım onarımı ile ilgili işleri kendi başına belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
• Elektrik enerji üretim ve şalt saha donanımlarını seçmek.
• Direkler ve donanımlarının montajını yapmak.
• İzolatör ve koruma elemanlarının montajını yapmak.
• Havai hat iletkenlerinin montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Yer altı hat kablolarını çekmek ve bağlantılarını yapmak.
• Kumanda elemanlarının montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Koruma sistem montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Proje ve şemaları okumak, çizmek.
• Ölçü trafoları montaj ve bağlantılarını yapmak.
• YG tesislerinde iş ve güç ölçmek.
• Ölçüm pano montaj ve bağlantılarını yapmak.
• AG dağıtım pano montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Kompanzasyon sistem tasarımı ve hesaplamalarını yapmak.
• Kompanzasyon pano montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Güç trafoları yapı özelliklerini seçmek.
• Dağıtım güç trafoları montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Kısa devre ve toprak kaçağı koruma role montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Aşırı akım, ısı, bucholz koruma, role montaj ve bağlantılarını yapmak.
• DA kaynak ve motor bağlantılarını yapmak.
• OG modüler giriş hücresi yerine montaj ve bağlantılarını yapmak.
• OG modüler ölçüm hücresi yerine montaj ve bağlantılarını yapmak.
• OG modüler çıkış hücresi yerine montaj ve bağlantılarını yapmak.
• Dağıtım trafo merkezi bakımını yapmak.
• Direkler, hatlar ve panoların bakımını yapmak.
• YG tesislerinde arızaları giderme.
• Kuromportör ve ağ sistemlerinin özelliklerini seçmek
C. ELEKTRİK -ELEKTRONİK ALANI ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Meslekte çalışacak kişilerin tüm duyu organları işlevlerini tam olarak yerine getirmelidir. El becerisine dayalı bir meslek alanı olduğundan, el ve parmaklarını ustalıkla kullanabilmelidir. Ayrıca titizlik ve özen isteyen bir çalışma gerektirdiğinden kişinin sabırlı, dikkatli, tedbirli ve titiz olması gerekir.
Mekanik konulara ilgili ve yetenekli, alet ve makinelerle uğraşmaktan hoşlanan, tırmanma ve uzanma gibi bedensel çalışmaları yapabilecek kadar güçlü ve dayanıklı, yükseklik korkusu olmayan, sesleri ayırt edebilme yeteneğine sahip, ince ayrıntıları algılayabilen, başkaları ile iş birliği içinde çalışabilen, sorumluluk duygusu gelişmiş kimseler olması gerekir. Fen bilimlerine, matematik, bilgisayar ve yabancı dille ilgili ve bu alanlarda başarılı kişiler olmaları gerekmektedir.
D. ELEKTRİK -ELEKTRONİK ALANININ ÇALIŞMA ORTAMI ve KOŞULLARI
Elektrik tesisatçısı ve pano montörleri; inşaatlarda, elektrik santrallerinde, şantiyelerde, ev ve iş yerlerinde çalışırlar. Çalışma ortamı tesisatın kurulduğu yere göre değişmekle beraber genellikle kapalı ortamlarda görev yaparlar. Elektrik dağıtım sistemlerinde çalışırken değişik hava koşullarında, yüksek yerlere tırmanarak zor şartlarda çalışmaları gerekebilir. Elektrik panosu montörleri inşaatlarda, elektrik santrallerinde, şantiyelerde çalışırlar. Görevlerini yaparken dikkatsiz davranmaları önemli kazalara yol açabilir.
Endüstriyel bakım-onarım elemanları; istihdam edildikleri işletmenin çalışma sahasına (kâğıt, gıda, tekstil, otomotiv, tıp vb.) göre farklı ortam ve koşullarda çalışabilirler. Ayrıca, güç elektroniği, PLC (Programlanabilir Lojik Kontrol) yazılım ve uygulamaları, ölçüm/kontrol sensör sistemleri onarımı, elektronik AC, DC sürücü (driver) üniteleri onarımı, endüstriyel elektrik motorları, otomasyon sistemleri bakımı, elektronik kart onarımı, endüstriyel ağlar, enstrümantasyon gibi kurulu sistemin çalışma devamlılığı ve işletme sürekliliğinin sağlanması ile ilgili görev ve sorumlulukları yerine getirirler.
Yüksek gerilim sistemleri teknik elamanları; inşaatlarda, elektrik santrallerinde, şantiyelerde, fabrika ve iş yerlerinde çalışırlar. Çalışma ortamı tesisatın kurulduğu yere göre değişmekle birlikte genellikle açık ortamlarda görev yaparlar. Elektrik dağıtım sistemlerinde çalışırken değişik hava koşullarında, yüksek yerlere tırmanarak zor şartlarda çalışmaları gerekebilir. Görevi yaparken dikkatsizlik önemli kazalara yol açabilir.
E. ELEKTRİK ALANININ İŞ BULMA İMKÂNLARI
Elektrik tesisatçılığı ve pano montörlüğü, alan elektrik enerjisinin vazgeçilmez olduğu günümüzde yerini koruyarak genişlemektedir. Bu meslek, evlerde ve iş yerlerinde kullanılan, hayatı, gündelik işleri kolaylaştıran ve yeni tesis ve tesisatlar ile yenilenmektedir. Elektrik tesisatçılığı genellikle küçük ölçekli işletmeler bünyesinde yürütülmektedir. Her türlü binanın (konut, iş yerleri, bankalar, hastaneler, okullar, fabrikalar, tüneller, metrolar v.b.) elektrik tesisatını projeye uygun olarak döşemek, bakım ve onarımını yapmak bu mesleği icra edenlerin görev alanına girmektedir. Mesleğin istihdam durumu, inşaat sektörüne bağlı olarak değişebilmektedir. Pano montörü olarak çalışan kişiler tesisat işlemlerinin, atölye, sistem ya da makinenin çalıştırılması ile ilgili yüzü ile ilgilenirler. Temel işlemler, mekanik montaj, bara işleme, kablo montajı ve pano testi gibi alanlarda ihtisaslaşma görülebilmektedir. Bu alanda çoğunlukla küçük ölçekli işletmelerin faaliyet gösterdikleri gözlenmektedir.
Endüstriyel bakım onarım elemanının, iş bulma imkânları oldukça fazladır. Kamuya ve özel sektöre ait kurum ve kuruluşların elektrikle ilgili birimlerinde, elektrik santrallerinde, fabrikalarda, şantiyelerde ayrıca, güç elektroniği, PLC yazılım ve uygulamaları, ölçüm/kontrol sensör sistemleri onarımı, elektronik AC, DC sürücü (driver) üniteleri onarımı, otomasyon sistemleri bakımı, elektronik kart onarımı, endüstriyel ağlar, enstrümantasyon ve elektromekanik gibi alanlarda istihdam edilmektedirler.
Kendi iş yerlerini açabilir yada fabrikalarda bakım onarım elemanı olarak istihdam edilebilirler. Büyük ölçekli işletmeler genellikle elerindeki standart kapsamında tanımlanan tüm görevleri yapan endüstriyel bakım-onarım elemanı istihdam ederken, küçük ölçekli işletmeler özellikle cihazların ayarını yapma, baskılı devre hazırlama gibi işleri bu hizmetleri veren elektronik bakım-onarım firmalarından satın almaktadır.
Yüksek gerilim sistemleri teknik elemanı, bu alanda iş bulma imkânları oldukça fazladır. Kamuya ve özel sektöre ait kurum ve kuruluşların orta ve yüksek gerilimle ilgili birimlerinde, elektrik santrallerinde, fabrikalarda, santrallerde, TEDAŞ, TEAŞ'ta ve son yıllarda yaygınlaşan özel enerji şirketlerinde iş bulabilir. Bu meslek, genellikle büyük ölçekli işletmeler bünyesinde yürütülmektedir.
Her türlü binanın (konut, iş yerleri, bankalar, hastaneler, okullar, fabrikalar, tüneller, metrolar ) orta ve yüksek gerilim sistemlerini projesine uygun olarak döşemek, bakım ve onarımını yapmak bu mesleği icra edenlerin görev alanına girmektedir. İş yaşamında orta ve yüksek gerilim sistemleri tesisatçılığı olarak ayrı uzmanlık alanları mevcuttur. Mesleğin istihdam durumu, sanayinin gelişmesine bağlı olarak değişebilmektedir.
F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI
Elektrik-Elektronik alanında öğrenim gören öğrenciler, 2547 sayılı Kanunun 45. maddesine 4702 sayılı Kanun ile eklenen E bendi uyarınca mezun olduklarında sınavsız yerleştirilebilecekleri meslek yüksek okulu programları aşağıda belirtilmiştir.
• İtfaiyecilik ve Yangın Güvenliği
• Biyomedikal Cihaz Teknolojisi
• Elektrik
• Elektrik-Elektronik Teknikerliği
• Elektronik Haberleşme
• Elektronik Haberleşme (Uzaktan Eğitim)
• Endüstriyel Elektronik
• Endüstriyel Elektronik(Uzaktan Eğitim)
• Endüstriyel Otomasyon
• Endüstriyel Otomasyon(Uzaktan Eğitim)
• Ev Cihazları Teknolojisi
• Hidroelektrik Santralleri
• Mekatronik
• Mekatronik(Uzaktan Eğitim)
• Otomotiv
• Radyo ve Televizyon Tekniği
• Termik Santral Makineleri
• Termik Santrallerde Enerji Üretimi
Bu programlarda meslek yüksek okuluna devam eden öğrenciler, öğrenim süreleri sonunda girecekleri Dikey Geçiş Sınavı ile belirlenen kontenjandan faydalanarak lisans programlarına geçiş yapabilirler. Lisans öğrenimine başlama hakkını elde eden öğrencilere üniversiteleri tarafından Lisans Öğrenimine Hazırlık Programı uygulanır
